اول ماه دسمبر، با روز جهانی مبارزه با ایدز مصادف است. ایدز یا سندروم عدم کفایۀ کسبی سیستم معافیتی، بیماریی است که عامل آن ویروس اچآیوی است.
سازمان جهانی صحت در شبکۀ اجتماعی ایکس از "پیشرفت بزرگ در تداوی اچآیوی" خبر داده و نگاشته است که اکنون "دوا، ابزار و راه حل برای ختم ایدز در دسترس" قرار دارد.
بر بنیاد آمار سازمان جهانی صحت، بیماری ایدز تا کنون جان بیش از ۴۴.۱ میلیون نفر را گرفته و سرایت آن هنوز هم در جهان ادامه دارد.
این نهاد جهانی گفته است که در سال ۲۰۲۴ میلادی ۳۱.۶ میلیون نفر تداوی نجاتبخش ضد رترو ویروس را به دست آورده اند، اما به گفتۀ این سازمان، کاهش ناگهانی بودجه در سال ۲۰۲۵ عرضه خدمات صحی را به میلیونها نفر مبتلا به اچآیوی/ ایدز مختل کرده و پیشرفت را در معرض خطر قرار داده است.
بر اساس آمار سازمان جهانی صحت، تا پایان سال ۲۰۲۴ کم و بیش ۴۰.۸ میلیون نفر در جهان به اچآیوی/ ایدز مبتلا بودند که ۶۵درصد مبتلایان در افریقا میباشند.
این نهاد ملل متحد گفته است که در سال ۲۰۲۴ حدود ۶۳۰ هزار نفر در جهان در اثر بیماریهای مرتبط به اچآیوی/ ایدز جان باخته و ۱.۳ میلیون نفر در این سال به این بیماری مبتلا شده اند.
سازمان جهانی صحت گفته است که واقعات جدید اچآیوی - ایدز در مقایسه با سال ۱۹۹۶ حدود ۶۱ درصد و مرگومیر ناشی از آن در مقایسه با سال ۲۰۰۴ کم و بیش ۷۰درصد کاهش یافته است.
ایدز در افغانستان
در آستانۀ اول دسمبر، روز جهانی مبارزه با اچآیوی - ایدز، وزارت صحت حکومت طالبان با نشر خبرنامهای بر افزایش آگاهی عامه و مبارزه با این بیماری در افغانستان تاکید کرده است.
این وزارت اذعان داشته است که در ده ماه اخیر سال روان میلادی، ۳۰۰ واقعۀ مثبت اچآیوی را ثبت کرده است.
عبدالرحمان شیریندل، رییس ادارۀ ملی کنترول اچآیوی / ایدز، بیماریهای ساری و هیپاتیت میگوید که از ماه جنوری تا اکتوبر سال روان میلادی، حدود ۸۲ هزار و ۲۵۵ نفر تحت آزمایش ایچآیوی قرار گرفته اند که از آنجمله ۳۰۰ نفر شان مثبت بوده اند.
در سالهای گذشته نیز واقعات مثبت ایچآیوی در افغانستان ثبت شده اند که عامل عمدۀ آن استفاده از سرنجهای ملوث در میان افراد معتاد به موادمخدر زرقی بوده است.
ابتلا و پیشگیری
ویروس اچآیوی از طریق مایعات بدن بیمار که آلوده به این ویروس باشد، به افراد سالم انتقال مییابد.
مقاربتهای جنسی ناسالم، خون آلوده با اچایوی، استفاده از سرنج ها و لوازم سلمانی ملوث با اچآیوی و شیر مادر، از جمله راههای عمدۀ انتقال این ویروس به افراد سالم پنداشته میشود.
داکتران طب به ویژه متخصصین وقایه بر استفاده از "تدابیر پیشگیرانه" تاکید کرده میگویند که حفظ "رابطۀ جنسی سالم، جلوگیری از پل ریش مشترک در سلمانیها و آزمایش خون افراد در بانکهای خون" میتواند عمدهترین راه جلوگیری به این بیماری باشد.
اچآیوی/ ایدس در حدود سه دهه پیش بلندترین میزان مرگ و میر را داشت، اما با انکشاف دواهای جدید، از سرایت و مرگ و میر آن کاسته شده است. با اینحال تا کنون هیچ تداوی قطعی برای این بیماری در دسترس نیست و وقایه یگانه راه پیشگیری از ابتلا به این بیماری است.